حکوومەتا هەرێمێ:ژ سه‌رجه‌مێ6417 ئێزديێن گرتى 3048 کەس هاتينه رزگارکرن
هه‌ولێر-KDP.info-
کۆمسیۆنی حکوومەتی ئەمریکی بۆ ئازادی ئاینی نێودەڵەتی ((USCIRF راپۆرتی خۆی سەبارەت بە رەوشی پێکهاتە ئاینییەکان لە هەرێمی کوردستان لەژێر ناوی "پوکانەوەی پێکهاتە ئاینییەکان لەژێر رۆژی کوردستان" بڵاوکردەوە. بەشێکی سەرەکی ئەم راپۆرتە تایبەتە بە رەوشی ئێزیدییەکان و تێیدا باس لەوە کراوە کە پێکهاتە کەمینەکان بە گشتی و ئێزیدییەکان بەتایبەتی رووبەڕووی توندوتیژی بوونەتەوە و مافیان پێشێلکراوە. هەروەها رێگری کراوە لە ئازادی رادەربڕین، خۆپیشاندان، هاتوچۆ و گەڕانەوەی پێکهاتە ئاینی، نەتەوەیی و مەزهەبییەکان بۆ سەر زێدی خۆیان، هەروەها باس لەوە دەکات لە هەندێک شوێن جیاکاری هەیە لە نێوان پێکهاتەکان بە هۆی ئایین و نەتەوە و مەزهەبەوە لەبارەی دابەش نەکردنی هاوکارییەکان بە یەکسانی.
لەم بارەوە (د. دیندار زێباری) سەرۆکی کۆمیتەی وەڵامدانەوەی راپۆرتە نێودەوڵەتییەکان رایگەیاند، "حکوومەتی هەرێم بەردەوام هەوڵی جددی داوە بۆ رزگارکردنی هەموو ئەو ئێزیدیانەی کە لەژێر دەستی داعشدا ماونەتەوە، هەر بۆ ئەم مەبەستەش لە رۆژی 25ی تشرینی دووەمی 2014 لیژنەیەكی تایبەتی بۆ كۆكردنەوەی زانیاری و بەدواداچوون لە كەیسی ئێزیدییە رفێندراوەكان دامەزراند و بودجەیەكی تایبەتی تەرخان كردووە بۆ رزگارکردنیان، دوای گەڕانەوەشیان حكوومەت هەموو ئامادەكارییەك دەكات بۆ حەواندنەوەیان و دووبارە گەڕاندنەوەیان بۆ نێو كۆمەڵگا. لە چوارچێوەی ئەو هەوڵانەی حکوومەتی هەرێم توانراوە ژمارەیەکی زۆر لە رفێندراوەکان ئازاد بکرێن، بە گوێرەی دواین زانیارییەکان بە هەوڵە بەردەوامەکانی حکوومەت تا رۆژی 2تەمووزی 2017 ژمارەی ئێزیدییە رزگارکراوەکان (3048) بووە لەوانە (1092) ئافرەت و (334) پیاو و (819) کچ و (803) کوڕ رزگار کراون، ئەوانەی تا ئێستا رزگار نەکراون ژمارەیان (3369) کەسە لەوانە (1636) ئافرەت و (1733) پیاون کە لە دەستی داعشدا ماون.
(زێباری) لە درێژەی قسەکانیدا ئاماژەی بەوە کرد کە حکوومەتی هەرێمی کوردستان لە هەوڵی بەردەوامدایە بۆ پاراستنی مافی ئافرەت لە هەرێم، ئەو ئافره‌ته ئێزیدیانەی کە له كه‌مپه‌كان بوون و ئه‌وانه‌ی رزگار كران هه‌مان مافی ئافره‌تانی هه‌رێمیان هه‌یه و به‌پێی ئه‌و یاسا و رێوشوێنانه‌ی له هه‌رێم پیاده ده‌كرێن ئه‌وانیش مافیان پارێزراو ده‌بێت. هه‌روه‌ها حكوومه‌تی هه‌رێمی كوردستان به هه‌ماهه‌نگی رێكخراوه‌كانی به‌رگری كردن له مافی مرۆڤ و نه‌هێشتنی توندوتیژی دژی ئافره‌تان چه‌ند بنه‌مایه‌كی یاسایی داناوه بۆ پاراستنی مافی ئافره‌تان، له‌م رووه‌وه‌ش یاساكانی تایبه‌ت به پاراستنی مافی ئافره‌ت له كوردستان هه‌مان یاسان كه له‌سه‌ر ئاستی نێوده‌وڵه‌تی پیاده ده‌كرێن.
سەرۆکی سەرۆکی کۆمیتەی وەڵامدانەوەی راپۆرتە نێودەوڵەتییەکان دەڵێت، "هیچ هاووڵاتییەک لە هەرێمی کوردستان لەسەر بیروباوەڕی ئایینی و مەزهەبی دەستگیرنەکراوە بۆ نموونە لە شەنگال بۆچوونی زۆر جیاواز هەنە تاوەکو گەیشتۆتە راددەی سنوور بەزاندنیش، بەڵام هیچ کەس دەستگیر نەکراوە لەسەر ئەم بابەتە و دادگاکانی هەرێم بەشێوەیەکی یەکسان سەیری هەموو هاووڵاتیان دەکات. یاسا سەروەرە و هیچ جیاوازییەک بەرامبەر پێکهاتەکان نەکراوە لەلایەن حکوومەت و هاووڵاتیان بەڵکو حکوومەت وەک ئەرک و هاووڵاتیانیش هاریکاریان پێشکەشکردووە، چونکە دادگاکانی هەرێمی کوردستان کاریگەری هیچ لایەنێکی سیاسیان بەسەرەوە نییە".
لە بەشێکی دیکەی قسەکانیدا سەبارەت بە هەوڵەکانی حکوومەتی هەرێم بۆ بەجینۆساید ناساندنی کەیسی ئێزیدییەکان (زێباری) دەڵێت، "حکوومەتی هەرێم هەوڵی جددی بۆ بە جینۆساید ناساندنی کەیسی ئێزیدییەکان داوە و لێژنه‌یه‌كی له نوێنه‌رانی وه‌زاره‌ته په‌یوه‌ندیداره‌كان شه‌هیدان و ئه‌نفالكراوه‌كان، كار و كاروباری كۆمه‌ڵایه‌تی، فه‌رمانگه‌ی په‌یوه‌ندییه‌كانی ده‌ره‌وه و نوێنه‌ری یاساناسی ئێزیدییه‌كان و چه‌ند لایه‌نێكی دیکە پێکهێناوە. ئه‌ركی سه‌ره‌كی ئه‌م لێژنه‌یه كۆكردنه‌وه‌ی زۆرترین به‌ڵگه و دوكیۆمنته له‌سه‌ر تاوانه‌كانی داعش و تا ئێستا به هه‌زاران به‌ڵگه له‌سه‌ر ئه‌م تاوانانه كۆكراونه‌ته‌وه، هه‌روه‌ها چه‌ندین لێژنه‌ی لاوه‌كی له ناوه‌وه و ده‌ره‌وه‌ی كوردستان دامه‌زراوه بۆ ئه‌وه‌ی كاریگه‌ریی زۆریان هه‌بێت له ناساندنی ئه‌م كه‌یسه وه‌ك جینۆساید. لەلایەکی دیکەشەوە چه‌ند لێژنه‌یه‌كی دیکەی لاوه‌كی له ئه‌مریكا، فه‌ره‌نسا، ئه‌ڵمانیا، ئیتاڵیا، هۆڵه‌ندا، یه‌كێتی ئه‌وروپا دامه‌زراون و ده‌ستیان به كاره‌كانیان كردووه. به‌م میكانیزمه‌وه حكوومه‌تی هه‌رێم له هه‌وڵی ئه‌وه‌دایه رێكاره یاساییه‌كان بگرێته به‌ر بۆ تۆماركردنی ئه‌م داواكارییه و پێشكه‌ش كردنی به‌ڵگه په‌یوه‌ندیداره‌كان بۆ دادگای باڵای تاوانی نێوده‌وڵه‌تی له لاهای".
لە کۆتایی قسەکانیدا سەبارەت بە ناچارکردنی ئێزیدییەکان بۆ پاڵپشتی کردنی حکوومەتی هەرێم و ئاخافتن بە زمانی کوردی (زێباری) رایگەیاند، "هیچ جیاوازیەک لە نێوان زمانی دایک لە دەڤەری شنگال و ناوچەکانی دیکەی کوردستاندا نییە، هەروەها لەلایەنی جیۆپۆلیتیکی و جوگرافی ئەو دەڤەرانە ناوچەی کوردستانین و هەموو بەڵگە مێژووییەکان دووپات لە کوردبوونی ئەو ناوچانە دەکەنەوە و پێویست ناکات جیاوازی بکرێت لەسەر کوردبوون یان کوردنەبوونی ئێزیدییەکان ئەگەر هەندێک دەنگۆش هەبێت ئەوا لەبەر بەرژەوەندی تایبەت ئەو لێدوانانە دەدەن و هیچ بنەمایەکی نییە".
تعليقات