ژیاننامه‌یا شەهید(عەبدۆ ركاڤایی)
هوگر نەجیب
شەهید عەبدۆ رەشۆ عەبدی ناڤدار ب عەبدۆ ركاڤایی ل رێكەفتی1-7-1931 ل گوندێ ركاڤایێ ل كۆمەلگەها شاریا سەر ب پارێزگەها دهۆكێ ڤە ژ بنەمالەكە كوردپەروەرە ئێزدی و ناڤدار ژ دایك بوویە. پشتی پارتی دیموكراتی كوردستان ل سەر دەستێ بارزانیێ نەمر ل باشورێ كوردستانێ هاتیە دامەزراندن و شۆرەش ژ بۆ رزگاركرنا كوردستانێ كری ، بنەمالا شەهیدێ خودێ ژێ رازی وەكو ئەركەكێ نەتەوەیی و نیشتمانی پێشمەرگە د مالێن خۆدا د پارستن.
ل سالا (1959) ژبەر هەستا خۆ یا نەتەوەیی وەك ئێكەم پێنگاڤ ل سەر دەستێ عەبدالرزاق مالتایی دچتە ناڤ رێزین پارتی دیموكراتی كوردستانێ دا. وپاشی د چارچۆڤێ رێكخراوا ئاشتی دە یا بەرپرسێ وێ (مستۆ مروونی) بەردەوامی دا كار و خەباتا خۆ. شەهیدێ خودێ ژێ رازی ل وی دەمی سەرپەرشتیا شانەیەكا نڤستی ل دژی لەشكەر و حكومەتا عیراقێ یا وی دەمی دكر. ژ بەر دلسۆزی و خەمخۆری و كار و خەباتا وی یا بەردەوام، ئەرك و بەرپرسیاریێن وی زێدەتر لێ دئێت ئەو ژی سەرپەرشتیا پێنج شانەیێن نهێنی ژلایێ سەركردایەتیا شۆرەشێ ڤە پێ دهێنە دان .
شەهید عەبدۆ ركاڤایی ب رێكا تێكۆشەریا خۆ یا دناڤ رێزێن پێشمەرگەیی دا دگەهیتە ( عبدالرزاق مالتەیی و فازل حەسەن و صالح ئەسعەد …هتد) .
پشتی هەلبوونا چریسكا شۆرەشا ئەیلولێ ل سالا (1961) شەهید عەبدۆ ركاڤایی مل ب ملێن هەموو هەڤال و پەیرەوكارێن رێبازا پیرۆزا كوردایەتیێ ب سەركێشیا بابێ رۆحی بارزانیێ نەمر، دگەل چەندین سەركردێن تێكۆشەر وەكی ( هورمز مەلك چكو و سعدی زاویتەی و غازی حجی ملو و حسو میرخان و چەندین ئاشتیخواز و تێكۆشەرێن دی) پشكداریێ د چەندین شەرا دا دكەت.
ب نهێنی خەبات دكر :-
ئەگەر وەلاتێ داگیركەر ئامادەنەبت دانپێدانێ ب مافێ نەتەوەكە وەكی نەتەوا كورد بكەت كو ئەو نەتەوە خودانێ ئاخ و زمان و كەلتورێ و…هتد خۆیێ تایبەت بیت، گۆمان تێدا نینە ئەو نەتەوە ژی دێ بەرەڤانیێ ژخۆ كەت و داخوازا مافێ خۆ كەت تاكو ب ئازادیێ شاد دبت.
لەوران بزاڤا رزگاریخوازا گەلێ كوردستانێ د خوەست لەشكەرێ عیراقێ بشكینت و ب شێوەیەكی نهێنی چالاكیێن قەهرەمانانە ئەنجام ددان .شەهید عەبدۆ ركاڤایی ژی هەردەما دەرفەتا خۆ دیتبا دگەل هەڤچەپەرێن خۆ چالاكێن وێرەك و سەركەفتی ئەنجام ددان .
ئارمانج :-
ئارمانج ژ گەهشتنا شەهیدێ خودێ ژێ رازی بۆ دناڤ رێزێن پێشمەرگەی، دروستبوونا كیانەكێ سیاسی یێ سەربەخۆ ل كوردستانێ بوو كو هەموو كورد و كێم نەتەوە و ئاین ل كوردستانێ ب ئازادانە بژین لەورا ب رۆحیەتەكا كوردپەروەرانە ل ژێر دروشمێ یان كوردستان یان نەمان ب قەهرەمانا نە شەردكر و بێ دوو دلی هەر بریارەكا سەركردایەتیێ دابا جێبەجێدكر تا رۆژا شەهیدبوونێ .
شەرێن شەهید عەبدۆ ركاڤایی تێدا پشكداری كری :-
شەرێ چیایێ زاوا (21-9-1961)ێ .
شەرێ چایخانا منارێ ب سەركردایەتیا هورمز مەلك چكۆ .
شەرێ چیایێ ئەلقوش ل سالا (1973) حیتۆ بالەتەی سەركێشی دكر .
ل گەلیێ باندەوارێ شەرەك رووددەت شەهید عەبدۆ ركاڤایی دگەلدا بوو .
و پشكداری كرن د چەندین شەرێن دی دە.
و ئەنجامدانا چەندین كۆمبوونێن نەهێنی دگەل پێشمەرگە حەجی عەبدلرزاق مالتایی و حەجی خەلۆ كەبەرتوانی و صالح نەرمۆ هەویرێ ینە.
كەسانێن لسەر دەستێ (شەهید عەبدۆ) ركاڤایی بووینە پێشمەرگە :-
خدر حاجو ركاڤایی
بیبۆ عەلی مراد
دەرمان شەمۆ حاجی
سلێمان عبدی رەشۆ
سەلیم حجی ژ گوندێ داكا
خەمۆ مراد ژ گوندێ ربیبیێ
سه‌لیم شه‌مۆ ركاڤایی
خێری میرزۆ ركاڤایی
و چەندین كەسانێن دی ل دەڤەرێ، و رۆژ بۆ رۆژێ هەژمارا كەسانێن دبوونە پێشمەرگە د زێدەبوونێ دا بوو ، ئەوژی پشتی شەهیدێ خودێ ژێ رازی عەبدۆ ركاڤایی پێناسەیا راست یا رێبازا پیرۆزا بارزانیێ نەمر ل دەڤەرا خوە گەهاندیە هەڤوەلاتیان .
شەهید عەبدۆ ركاڤایی و دیتنا بارزانی :-
ل رێكەفتی 1-7-1970 یێ دگەل (میر تەحسین بەگ و چەندین ماقول و ریه سپیی و پێشمەرگەیێن ئێزدی) ژبۆ پێشوازیكرنا مەلا مستەفا بارزانی قەستا (ناوپردان گەلالە) دكەت و هەڤدیتنەكێ دگەل ئەنجام ددەن ، و رەوشا ئێزدیان گەنكەشە دكەن .
پەیوەندیا شەهیدان (عەبدۆ ركاڤایی و هۆرمز ملك چكو):-
شەهید هورمز ملك چكو ئێك ژ جەنگاوەرێن وی سەردەمی بوو ، و ژلایێ پارتی و بارزانی ڤە كەسەكی باوەرپێكری بوو ، و پتریا جاران دەما قەستا دەڤەرا شاریا دكر ل مالا شەهید عەبدۆ ركاڤایی بۆ هەیاما چەندین رۆژا شەڤی دبوو. و بەحس بەحسا كوردایەتیێ و رزگاركرنا كوردستانێ بوو ب ڤێ چەندێ پەیوەندیا وان یا سیاسی و چەكداری و ژبەر ژئێك تێگەهشتنا وان دبتە هەڤالێنی یەكە موكوم .
ئەڤ پەیوەندیا وان بوو ئەگەرێ وێ چەندێ كو شەهید هورمز ملك چكو دەمێ دهاتە دەڤەرێ ئێكەمین مالا سەرەدان لێ دكر مالا شەهید عەبدۆ ركاڤایی بوو، ژبەركو مێرخاسەكی باوەرپێكری و خودان كەسایەتییەكە كۆمەلایەتی یە ب سەنگ و جەنگاوەر و شۆرەشگێرەكی چاڤ نەترس بوو، دهەمان دەم دە مرۆڤەك ئاشتی خواز و مرۆڤ دۆست بوو و هەموو بەهایێی مرۆڤایەتیێ دكەسایەتیا وی دە دهاتنە بەرجەستەكرن .
سێدارەدان :-
پشتی شەهیدێ خودێ ژێ رازی عەبدۆ ركاڤایی نێزیكی پازدە سالان بێ ڤەقەتیان ژ تێكۆشین و بەرخوەدانێ بۆ كوردستانەكە ئازاد ، چەندین جاران ژلایێ حكومەتێن عیراقێ یێن وی سەردەمی راستی گەفێن كوشتنێ هاتیە ، ئەوژی دوو جاران هاتیە زیندانكرن پاشی ب مەرجێ خۆ ژ تێكۆشینا كوردستانێ بكێشت هاتیە ئازاد كرن، لێ دەستبەرداری رێبازا رەوایا گەلێ خۆ نەبوویە. لەورا بۆ جارە سیێ و دوماهیێ ل رێكەفتی (1-6-1974) ژلایێ ئیستخباراتا لەشكەری یا فەیدیێ دئێتە دەستەسەركرن و دئێتە بەرزەكرن و زیندانكرن.
پشتی چار هەیڤان ژ زێندان و ئەشكەنجەدانێ حكومەتا عیراقێ بریارا سێدارەدانا وی و هەر سێ هەڤالێن وی یێن هەمان رێباز شەهیدان (پیر مشۆ سینی، براهیم موسا براهیم شاری، مەجید خەلەف حمد سینی) دەرئێخست. ب ئامادەبوونا كەس وكار و كەسایەتێن گوندێن وان ل رێكەفتی (1-10-1974) ڕۆژا چارشەمبوویێ ل زێندانا موسل كو یا ناڤدار بوو ب (دار اصلاح الكبار)دهێنە سێدارەدان .
دوماهیك پەیڤا شەهید عبدۆ ركاڤایی:-
بەری سێدارەدانێ ب چەند خۆلەكان پەیڤەكێ بۆ خێزانا خۆ نیسان بیبۆ حەیدۆ و كەسانێن گوندێ خۆ و دەڤەرێ دبێژت: (بۆ من جهێ سەربلندیێ یە ژبەر ئاخا پیرۆزا كوردستانێ بگەهمە كاروانێ نەمران و هیڤیخوازم پشتی مرنا من بەردەوامیێ بدەنە ڤێ رێبازا پیرۆزا كوردایەتیێ ئەوا لسەر دەستێ (مەلا مستەفا بارزانی) هاتیە دامەزراندن، و ژبەركو تاكە رێبازە كو مللەتێ كورد پێ ئازاد و سەربەخۆ و ئارام بژیت و لەورا هیڤیدكم سەرێ خۆ بۆ دوژمنی نەچەمینن). پشتی دەمەكی كورت ژ ڤان پەیڤان حكومەتا عیراقێ وان دبتە بەر دەپێ سێدارێ و سێدارە ددەن.
هەر وەك چاوا بنەمالا شەهیدێ خودێ ژێ رازی عبدو ركاڤایی بەردەوام هەڤ خەبات بوون و پشتی سێدارەدانێ ژی بەردەوامی دانە خزمەتكرنا پێشمەرگەی و دۆزا رەوایا گەلێ كوردی ، و سەرەرای گەفێن بەردەوامێن دەستهەلاتدارێن وی دەمی یێن عیراقێ بەردەوام خوارن و جلوبەرگ بۆ پێشمەرگەی دهنارتن، و تا نها ژی دبەردەوامن.
شەهید ل گۆرستانا گوندی نەهاتە ڤەشارتن :-
ژبەر خەباتا وی یا بەرچاڤ یا دناڤ پێشمەرگەی دا پشتی شەهید بوونێ ژی حكومەتا عیراقێ رێ نەدا ل گۆرستانا گوندی بهێـتە ڤەشارتن ، لەورا خەلكێ گوندی و ئامادەبووان جەنازێ وی دوور ژ گۆرستانا گوندی ل جهەكی ڤەدەر و بتنێ دگەل شەهیدێ پێشمەرگە كورێ خالەتا وی شەهید(براهیم موسا براهیم) لسەرێ گرێ گوندێ ركاڤایێ ڤەشارتن.
بروسكەیا مەلا مستەفا بارزانی :-
پشتی گەهشتنا ڤی دەنگوباسێ دل تەزین یێ سێدارەدانێ بۆ سەركردایەتیا پارتی دیموكراتی كوردستان، گەلەك بەرپرسێن پارتی یێن سەركردایەتییێ هەڤ خەم و كۆڤانێن بنەمالا شەهیدێ خودێ ژێ رازی دكەبن و پشكداریێ د تازیێ دا دكەن و بروسكەیا بارزانیێ نەمر گەهاندنە بنەمالێ كو هەڤخەمیا خۆ تێدا دابوو دیاركرن .
ژیانا خێزانا شەهیدی پشتی سێدارەدانێ :-
دەما شەهید عەبدۆ ركاڤایی ژلایێ حكومەتا عیراقێ ڤە دهێتە شەهیدكرن دەهـ زارۆیان (شەش كور و چار كەچان) ل پشت خۆ دهێلت ،و ب ڤێ چەندێ ئەركێ خودانكرنا وان ل سەر ملێن خێزانا وی نیسان بیبۆ حەیدۆ گران دبت، لێ ئەو ژ زارۆكێن خۆرا نەبتنێ دەیك بوویە بەلكو باب ژی بوو یە و لسەر رێبازا پیرۆزا بارزانی پەروەردە كرینە .
و پشتی شەهیدبوونێ ژی مالباتا شەهید عەبدۆ ركاڤایی ل گۆر پێچێبوونێن خۆ بەردەوام پشتەڤانیا مادی و مەعنەوی یا دۆزا رەوایا مللەتێ كوردستانی كریە و بەردەوام جل و بەرك و خوارن و پەز بۆ شۆرەشگێرێن كورستانێ ڤرێ دكرن.
ركاڤا و هاریكاریكرنا پێشمەرگەی :-
شەهید عەبدۆ ركاڤایی موختارێ گوندێ ركاڤایێ بوو و د بنەمالەكە كوردپەوەر دا ژدایك بوو لەورا ب هاریكاریا كوردپەروەرێن گوندی بەردەوام لێ ب شێوەیەكی نهێنی جلوبەرگ و كەرەستەیێن خوارنێ كۆمڤەدكرن و بۆ پێشمەرگەی دهنارتن.
تێبینی :-
گوندێ ركاڤایێ ل رێكەفتی 16-4-1987 وەك هەموو گوندێن دەڤەرێ ژلایێ رژێما بەعس یا ژناڤچۆیی ڤە هاتە خرابكرن و خەلكێ گوندی دگەل خەلكێ هەر شەش گوندێن دی ێن دەڤەرێ ب زۆری ل كۆمەلكەها (ابو فیراس الحمدانی) هاتنە ئاكنجی كرن. هەژی گۆتنێ یە كو پشتی سەرهلدانا پیرۆزا گەلێ كوردستانێ ل بەهارا سالا 1991 ئەڤ كۆمەلگەهە بناڤێ كۆمەلگەها شاریا هاتە ب ناڤكرن.
………………………
ژێدەر:
پەرتووكا (شۆرەشا ئەیلولێ ل دەڤەرا دهۆكێ) یا (شێح موسا وەرمێلی) لاپەرە 25 .
نیسان بیبو حەیدۆ خێزانا شەهید عەبدۆ ركاڤایی .
حەجی عبدالرزاق مالتەیی
عەلی بیبو حەیدۆ ئێك ژ پشكدارێ شۆرەشا ئەیلولا (1961)ێ نها ل كومەلگەها شاریا دژیت ل گوندێ شاریا .
شەكر كۆرو نافخۆش ژ گوندێ شاریا
خدر حاجو ركاڤایی .
حسن مدور مراد .
حەجی خەلو كەبەرتوانی .
گورگۆ عەلی خەرشنی .
تعليقات