تراژیديا چيرۆكا كچه‌كا ئێزدى رزگاربوويا دەستێ داعشێ
ئێزديخان نيوز:
له كاره‌ساتی شنگالدا، هه‌موو مرۆڤێكی ئێزدی چیرۆكێكی تۆقێنه‌ر یان ئازار و مه‌ینه‌تییه‌كی بێ سنووری هه‌یه. هه‌ڵبه‌ت ئه‌وه ئه‌گه‌ر ئه‌و ئێزدییه چ نێر بێت یان مێ، جا چ خۆی یان یه‌كێ له ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌ی نه‌كه‌وتبنه نێو چنگی داعشی چه‌په‌ڵ و دڕنده‌وه. هه‌ر كه‌سێكی نێر كه كه‌وته ده‌ستیان، ئه‌وا چاره‌نووسی شه‌هیدبوون بوو. خۆ ئه‌گه‌ر ژن و منداڵیش به دیلی بكه‌وتبانه ده‌ستیان، ئه‌وا دژواریی چیرۆك و به‌سه‌رهاتی ئه‌وان له وه‌سف و گێڕانه‌وه به‌ده‌ره. چیرۆكی ئه‌وان زۆر له‌و چیرۆكانه تێده‌په‌ڕێنێ كه له كاره‌ساتی مرۆیی یان چیرۆكی پۆلیسیدا ده‌یبیستین، به‌ڕاستی ئه‌و چیرۆكانه هێنده سه‌خت و ئه‌سته‌م و دژوارن، مرۆڤ له ناخه‌وه ده‌تاسێنن.
ئاخۆ ده‌بێ چیرۆكه‌كه چۆن بێت، ئه‌گه‌ر هاتوو ئه‌و دیله‌ی كه‌وته ده‌ستی داعشه‌وه، كچه ئێزدییه‌كی رووسووری نێو گوڵزاری كورده‌واری بێت؟ له هه‌مان كاتدا دڕنده‌كانی داعش باوك و براكانی ئه‌ویان به‌به‌رچاویه‌وه گولله‌باران كرد بێت؟ ئه‌مه چ تراژیدیایه‌كی سامناكه؟ ئه‌مه به كورتی سه‌ربرده‌ی (سایه)ی رووسوور و سه‌ربڵنده (سایه، ناوێكه خوازراوه، ناوی راسته‌قینه‌ی ئه‌و كچه لای (باس) پارێزراوه) پاش ئه‌وه‌ی ماوه‌ی یه‌ك ساڵ و نیوی ژیانێكی سه‌ختی له‌نێو تیرۆریستانی داعشدا به‌سه‌ر برد، ئنجا گه‌ڕایه‌وه كوردستان و به وڵات شاد بووه‌وه.
سایه|25 ساڵ|، كچێكی شكۆمه‌ندی شه‌هیده گوندی (كۆجوو)ه، ئه‌و تراژیده چیرۆكی خۆی، وه‌ك هه‌موو ئه‌و كچ و ژنانه‌ی ئێزدی كه دیلی ده‌ستی داعش بوون، بۆ (باس) ده‌گێڕێته‌وه.
سایه، به‌م جۆره باسی تراژیدیای دیلیی خۆی ده‌كات و ده‌ڵێ: پاش ئه‌و كوشتاره‌ی رۆژی 15/8/2014 به سه‌ر گونده‌كه‌ماندا هات، یه‌كه‌مین رۆژ ئێمه‌یان بۆ گوندی (سۆڵاغ) برد، ئێواره‌ی ئه‌و رۆژه‌ش ئێمه‌یان به‌ره‌و سووریا برد، ژماره‌مان سه‌د كچ ده‌بوو.
ئێمه كۆمه‌ڵێك كچ بووین بووینه به‌شی سووریا، سێ پاسه‌وانی داعشیان له‌گه‌ڵمان ره‌وانه كرد، عیراقییه‌ك و سعوودییه‌ك و میسرییه‌ك. پاش چه‌ند رۆژێك ئه‌و كچ و ژنانه به پێی ته‌مه‌ن و جوانی، دابه‌ش كراین. له سووریاش له یه‌كێ له باره‌گاكانی خۆیان له شاری ره‌ققه ده‌ستبه‌سه‌ر كراین. شوێنه‌كه خانوویه‌كی دوو نهۆمی بوو له‌نێو باخچه‌یه‌كی گه‌وره‌دا، له ناوچه‌یه‌كی چیایی كه هه‌ر چوارده‌وری دارستان و ئاو بوو، له ته‌نیشت یه‌كێ له گۆڕستانه‌كانی داعش.
پاش ئه‌وه‌ی گه‌یشتینه ئه‌وێ، كۆمه‌ڵێك كچی دی هه‌ر له 3/8/2014ـه‌وه به‌ر له ئێمه له‌وێ بوون. ئه‌وان خه‌ڵكی گونده‌كانی گرعوزێر و ته‌ل قه‌سه‌ب و گوندی دیكه بوون. ئه‌و شه‌وه‌مان له‌وێ به‌سه‌ر برد، بۆ به‌یانی 65 ئه‌ندامی داعش هاتن، هه‌ر یه‌كه‌یان یه‌كێ له ئێمه‌ی بۆ خۆی هه‌ڵبژارد.
ئه‌و تیرۆریستانه‌ی ئێمه‌یان بۆ خۆیان برد، هه‌ر یه‌كه‌یان خه‌ڵكی وڵاتێك بوون، سعوودی، فه‌له‌ستینی، میسری، ئیتالی، ئه‌مریكی و هی وڵاتی دیكه‌ی بیانی. ئه‌و تیرۆریستانه هه‌ر یه‌كه‌و كچێكی له‌گه‌ڵ خۆیدا برد. من و هه‌ردوو خوشكه‌كه‌م و كۆمه‌ڵێ كچی دی له‌وێ ماینه‌وه. هه‌ژده رۆژ له‌گه‌ڵ هه‌ردوو خوشكه‌كه‌م مامه‌وه، یه‌كیان (سه‌نا) له من بچووكتر بوو، ئه‌وی دیكه‌شیان كه‌ڕ بوو.
پاش ئه‌و 18 رۆژه، ئه‌میره‌كه‌یان (ئه‌میری ویلایه‌تی شام) كه سعوودی بوو، ئه‌و ده‌یگوت ناوم (محه‌مه‌د فه‌لاح)ـه، سعوودییه‌كی ته‌مه‌ن 27 ساڵان بوو، له ره‌ققه‌ی سووریا ژنی هێنابوو. من و سێ كچی دیكه‌ی خه‌ڵكی گوندی كۆجووی كڕی. ئێمه چوار كچه كورد بووینه خزمه‌تكار له ماڵه‌كه‌ی، كه خێزانێكی گه‌وره‌ی هه‌بوو. به‌رله‌وه‌ی له باره‌گاكه ده‌رمان بكات، ئه‌و داوای لێ كردین له‌گه‌ڵی بچین. ئێمه ئه‌و داوایه‌ی ئه‌ومان ره‌ت كرده‌وه، به‌ڵام زۆر خراپ لێی داین، قسه‌ی زۆر پیس و ناشیرینی پێ گوتین، ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كی زۆری داین. ئه‌وان ئێمه‌یان به كافر ده‌زانی، سووكایه‌تی و ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كی زۆریان ده‌داین، سووكایه‌تییان به ئایینه‌كه‌مان و به نه‌ته‌وه‌كه‌مان (ئێزدی و كورد) ده‌كرد، پیسترین جنێوی له ده‌م ده‌باری ده‌رهه‌ق به ئێزدی و ده‌رهه‌ق به كورد.
پرسیارم له سایه كرد، ئاخۆ سه‌ختترین ئه‌شكه‌نجه چی بوو كه تووشی هات؟ ئه‌و گوتی: له كاره‌بادان بوو. هه‌روه‌ها گوتی: ئه‌و تیرۆریسته كاری به مولیده‌ی ماڵێ ده‌كرد، له كۆتایی وایه‌ره‌كان گیره هه‌بوو، ئه‌و گیرانه‌ی له ده‌ستمان قایم ده‌كرد.. مه‌چه‌كی ئێمه‌ی به وایه‌ری كاره‌با شه‌ته‌ك ده‌دا، ئیدی به‌م جۆره له كاره‌بای ده‌داین و ئه‌شكه‌نجه‌ی ده‌داین. هه‌موو جارێ بۆ ماوه‌ی یه‌ك سه‌عات ئێمه‌ی له كاره‌با ده‌دا، تا شه‌ته‌ك و هیلاك ده‌بووین، پاشان ئێمه‌ی فڕێ ده‌دایه ناو ئوتومبیله‌وه. من تا ئێستا شوێنه‌واری ئه‌و ئه‌شكه‌نجه‌دانه به جه‌سته‌مه‌وه دیاره. هێشتا شوێنه‌واری ئه‌و له كاره‌بادانه به مه‌چه‌كمه‌وه دیاره.
جارێكیان زۆر به‌توندی له سه‌ره‌وه‌ی ته‌لارێك پاڵی پێوه نام و به 25 قادرمه‌دا كه‌وتمه خوارێ و لاقم شكا. زۆر جار ده‌ستی له پرچم ده‌نا و به‌سه‌ر قادرمه‌دا رایده‌كێشام و به شه‌ق و به بۆكس لێی ده‌دام، تا وام لێ ده‌هات خۆم پێ رانه‌ده‌گیرا و داده‌ڕمامه سه‌ر عه‌رد. قاچی شكاوم زۆر ئاوسا، توانای رۆیشتن و خۆڕاگرتنم نه‌ما، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا وازی لێمان نه‌هێنا، به پرچ من و هه‌ر سێ كچه‌كه‌ی دیكه‌ی راده‌كێشا. پاش ئه‌و هه‌موو لێدان و كوتانه، چ تین و تاقه‌تێكمان له جه‌سته‌دا نه‌ما، ئیدی ئێمه‌ی فرۆشت و بڕه پاره‌یه‌كی له‌بری فرۆشتنه‌كه‌مان وه‌رگرت و به سواری ئوتومبیل ئێمه‌یان راپێچ كرد.
هه‌رچه‌نده ئێمه قسه‌ی ئه‌وانمان ره‌ت ده‌كرد، به‌رگریمان ده‌كرد، به‌ڵام ئه‌وان به ئازار و ئه‌شكه‌نجه و لێدان و كوتان و زۆرداری به‌ره‌و روومان ده‌بوونه‌وه.
سایه ئه‌وه‌شی گوت: من نازانم ئه‌و ئه‌میره سعوودیه چه‌ند پاره‌ی له‌بری هه‌ر چوارمان دایه پاسه‌وانه‌كه، به‌ڵام ده‌زانم به‌رانبه‌ر به فرۆشتنی ئێمه، بڕه پاره‌یه‌كی زۆری دا، پاره‌كه‌ش دۆلاری ئه‌مریكی بوو. ئیدی ئێمه بۆ ماوه‌ی پێنج مانگ له ماڵی ئه‌ودا بووینه خزمه‌تكار، خواردنمان بۆ دروست ده‌كردن، جلمان بۆ ده‌شووشتن.
له ژیانی دیلی جاڕس بووبووین، بیرمان له هه‌ڵاتن كرده‌وه. رۆژێكیان خۆمان دزییه‌وه و هه‌ڵاتین، به‌ڵام بۆ كوێ؟ ئێمه ناشاره‌زا بووین، ده‌مانزانی له قووڵایی ئه‌و خاكه‌داین كه به ده‌ستی داعشه‌وه‌یه. دوای ئه‌وه‌ی له ماڵی ئه‌و ئه‌میره سعوودیه هه‌ڵاتین، له كووچه و كۆڵانی شاردا نه‌مانده‌زانی روو بكه‌ینه كوێ، تا تووشی كۆمه‌ڵێك داعش هاتین و ئێمه‌یان ده‌سگیر كرد، به لێدان و سووكایه‌تی پێكردنه‌وه ئێمه‌یان به‌ره‌و یه‌كێ له باره‌گاكانی خۆیان برد.
له‌و باره‌گایه‌دا، هه‌موویان داوایان لێمان ده‌كرد شوویان پێ بكه‌ین. ئه‌وه‌ی قبووڵیشی نه‌كردبا، ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌یه‌كی زۆریان ده‌دا. وێڕای ئه‌شكه‌نجه‌ی زۆر، هه‌ر چوارمان رازی نه‌بووین شوویان پێ بكه‌ین. ئیدی ئه‌وان رۆژانه له‌و باره‌گایه‌دا ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌یان ده‌داین، زۆر به سه‌ختی ئه‌شكه‌نجه‌یان ده‌داین، ده‌ستی ئێمه‌یان به په‌نجه‌ره ده‌به‌سته‌وه، ئێمه‌یان به بن میچ هه‌ڵده‌واسی. من پێنج جار هه‌ڵیانواسیم، هه‌ر جاره‌ی بۆ ماوه‌ی دوو سه‌عات. زۆر جار به سۆنده و به كێبڵ جه‌سته‌ی ئێمه‌یان هه‌نج هه‌نج ده‌كرد. به‌ڕاستی دڕنده و دڵڕه‌ق و دڵڕه‌ش بوون. نامرۆڤ بوون، هیچ هه‌ستێكی مرۆییان له دڵدا نه‌بوو.
پێنج تیرۆریست به نۆره ئێمه‌یان ئه‌شكه‌نجه ده‌دا. هه‌موو كچانی رووسووری ئێزدی ئه‌مه حاڵیان بوو. ئه‌وان داوایان ده‌كرد شوویان پێ بكه‌ین، كه رازی نه‌ده‌بووین، ئه‌وان به ئازاردان و ئه‌شكه‌نجه‌دان به‌ره‌و روومان ده‌بوونه‌وه. ئێمه ئه‌و هه‌موو ئازار و ئه‌شكه‌نجه سه‌خته‌مان له پێناو پاراستنی نامووس و شكۆی ئایین و نه‌ته‌وه و خاك و كه‌سوكاری خۆماندا ده‌كرد.
سایه ئه‌وه‌شی گوت: ئه‌وان حه‌بی خه‌ویان پێ ده‌داین، ئیدی ئه‌وكات ئاگامان له خۆمان نه‌ده‌ما، جا پاش بێهۆشكرنمان به حه‌بی خه‌و، ده‌هاتنه گژ كچه‌كان، كه منیش یه‌كێك بووم له‌وان، هه‌ر چییه‌كیان بویستایه، ده‌یانكرد، به ده‌ستدرێژیی سێكسیشه‌وه. ئێمه هه‌ستمان به‌و حه‌بانه نه‌ده‌كرد، چونكه به بێئاگایی ئێمه، ده‌یانخسته نێو خواردن و خواردنه‌وه‌وه. پاش ماوه‌یه‌ك بۆیان ده‌ركه‌وت كه ئێمه موڵكی ئه‌و ئه‌میره سعوودییه‌ین، بۆیه ئێمه‌یان برده‌وه ماڵی ئه‌و.
بۆ ماوه‌ی سێ مانگ له‌و ژیانه پڕ له مه‌ینه‌تییه‌دا بووم، رۆژانه ئه‌وه ژیانی تفت و تاڵمان بوو. من به‌و قاچه شكاوه‌م كه ته‌نانه‌ت بۆشیان نه‌گرتمه‌وه. رۆژێكیان هه‌ر چوارمانیان برده باره‌گایه‌كی خۆیان، بۆ ماوه‌ی شه‌وێك له‌وێدا ماینه‌وه. ئه‌و شه‌وه‌مان به ده‌رفه‌ت زانی، هه‌ر یه‌كه‌مان به لایه‌كدا هه‌ڵاتین. هه‌رچه‌نده قاچیشم شكابوو، به‌ڵام گوتم با له رێ بمرم باشتره نه‌ك له‌و ژیانه سه‌خت و ئه‌سته‌مه‌دا بژیم. من به‌و هیوایه هه‌ڵاتم، گوتم با بمرم نه‌ك له‌نێو ئه‌و دڕندانه‌دا بمێنمه‌وه. كاتێك پێیان زانی، به دواماندا هاتن، خۆم له پاڵ دیواری قوتابخانه‌یه‌كدا شارده‌وه، پاشان له ده‌رگای ماڵێكم دا، ژن و منداڵێك هاتنه ده‌رێ، لێیان پاڕامه‌وه په‌نام بده‌ن، ئه‌وان رێیان دام بچمه ژوورێ به مه‌رجێك به كه‌س نه‌ڵێم و كه‌سیش پێ نه‌زانێ. ئه‌وان قاچی منیان تیمار كرد، بۆ ماوه‌ی یه‌ك مانگ و نیو له‌و ماڵه‌دا مامه‌وه.
پاش ئه‌وه كه‌سێك خه‌به‌ری لێ دام، پێموایه یه‌كێ له دراوسێكان خه‌به‌ری دابوو، ئیدی ئه‌و ئه‌میره سعوودیه هات و دیسان منی برده‌وه ماڵه‌كه‌ی خۆی، كه چووم ده‌بینم هه‌رسێ هاوڕێكه‌شم له‌وێن، ئیدی بۆ جارێكی دی گه‌ڕاینه‌وه و بووینه خزمه‌تكار له ماڵی ئه‌و گه‌وره تیرۆریسته دڕنده‌یه.
گه‌ڕاینه‌وه سه‌ر ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌كه‌ی جاران. رۆژانه لێدانمان ده‌خوارد، جاری وا هه‌بوو، هێنده ئازار و ئه‌شكه‌نجه ده‌دریان، بۆ ماوه‌ی سێ رۆژ له جێی خۆمان جووڵه‌مان پێ نه‌ده‌كرا. له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا ناچاریان ده‌كردین كه ده‌بێ هه‌ستین خزمه‌تیان بكه‌ین و كاری ماڵه‌كه بكه‌ین. دوای دوو جار هه‌ڵاتن و ده‌سگیركردنه‌وه‌م، به كاره‌با ئه‌شكه‌نجه‌یان دام، جارێكیان پاسه‌وانی به‌ر ده‌رگاكه له كاره‌بای دام، جارێكیشیان ئه‌میره‌كه بۆ خۆی له كاره‌بای دام. جارێكیان پاش ئه‌وه‌ی به میچی ژوورێكه‌وه هه‌ڵیان واسین، كاره‌باشیان لێ داین، بۆ ئه‌وه‌ی جارێكی دی توانای هه‌ڵاتنمان نه‌بێت، چونكه به ڕاستی له كاره‌بادانه‌كه تین و تاقه‌تی به جارێ ده‌بردین، تا یه‌ك سه‌عات به‌ته‌واوی له هۆش ده‌چووین و ئاگامان له هیچ نه‌ده‌ما.
سایه ده‌شڵێ: پاش ئه‌وه‌ی بۆ ماوه‌ی یه‌ك ساڵ له ماڵی ئه‌و ئه‌میره‌دا مامه‌وه، كه هه‌ر هه‌مووی ده‌ستدرێژی و كڕین و فرۆشتن و ئه‌شكه‌نجه‌دانی رۆژانه بوو، بۆم ده‌ركه‌وت ئه‌و ژنێكی سووریی هێناوه و تا ئێستاش له‌گه‌ڵی ده‌ژی. ئه‌و به كڕین و فرۆشتنی كچان، به‌م بازرگانییه قێزه‌وه‌نه، كه وه‌ك خۆی و ده‌وڵه‌ته‌كه‌ی پیس و قێزه‌وه‌ن بوو، پاره‌یه‌كی زۆری كۆ كردبووه‌وه.
له‌باره‌ی ژیانی خۆی و هاوڕێكانی له رۆژگاری دیلیدا، سایه گوتی: ئێمه هه‌ر چوار ئافره‌ته ئێزدییه‌كه تووشی هه‌مان جۆره ئازار و ئه‌شكه‌نجه و لێدان و كڕین و فرۆشتن و كاری دیكه‌ی ناپه‌سند ده‌بووینه‌وه.
وه‌ك ئه‌و گێڕایه‌وه، زۆر جار گوێمان لێ ده‌بوو گه‌لێ له ئافره‌تانی ئێزدیی دیل، خۆیان ده‌كوشت، خۆیان له نهۆی دووه‌م و سێیه‌می ته‌لار و خانوو به‌ر ده‌دایه‌وه، بۆ ئه‌وه‌ی خۆیان له‌و ئازار و ئه‌شكه‌نجه‌یه رزگار بكردایه. كاتێك هێشتا هه‌ر له‌و باره‌گایه‌ی داعشدا بووین، ژنێكی ئێزدی كه هی ناوچه‌ی سیبا شێخ خدرێ بوو، ناوی (أ د) بوو، له خێزانێكی ناسراوی شنگال بوو، ویستی به خۆ به‌ردانه‌وه له خانوویه‌كی دوو نهۆم كۆتایی به ژیانی مه‌ینه‌تی بهێنێ، به‌ڵام لووت و ده‌ستی شكان. به هه‌مان شێوه خوشكه كه‌ڕولاڵه‌كه‌م و ئامۆزایه‌كم، ویستیان به خۆبه‌ردانه‌وه له نهۆمی دووه‌مه‌وه خۆیان بكوژن، به‌ڵام قاچه‌كانیان شكان، ئه‌وان تا ئێستا له به‌رده‌ستی داعشدان، هه‌ر یه‌ك له ئێمه‌یان فڕێ دایه شوێنێك، تا ئاگامان له یه‌ك نه‌بێت.
سایه له‌باره‌ی رزگاربوونییه‌وه گوتی: من زانیم ئه‌و گه‌مبۆزه حه‌بی خه‌وم بۆ ده‌خاته نێو چاوه، ئیدی گه‌ڕام تا حه‌به‌كانم دۆزییه‌وه، هه‌ندێكم لێ شارده‌وه. ئیدی رۆژێكیان هاته‌وه شه‌كه‌ت و ماندوو دیار بوو، دوو حه‌بم بۆ خسته نێو چاوه، جا خه‌وێكی قووڵ بردییه‌وه. منیش مۆبایله‌كه‌ی ئه‌وم برد و بانگی هه‌رسێ كچه‌كه‌م كرد. یه‌كێكیان ژماره مۆبایلی كه‌سوكاری لابوو، به مۆبایل ته‌له‌فۆنمان بۆ كردن. پاشان قسه‌مان له‌گه‌ڵ قاچاخچی كرد، ناونیشانی كه‌سوكاری خۆمان پێ دان. هه‌موو جارێ بمانویستایه قسه له‌گه‌ڵ كه‌سوكار و قاچاخچیدا بكه‌ین، حه‌بم بۆ ده‌خسته چاوه.
رۆژێكیان یه‌كێ له پاسه‌وانه‌كان گوتی با ئه‌و كچانه بپشكنین، نه‌بادا به دزییه‌وه مۆبایلیان ده‌ست كه‌وتبێت. گه‌ڕان به‌ڵام چ مۆبایلیان پێمان نه‌گرت، خۆ به‌ڕاستی ئێمه مۆبایلمان نه‌بوو، به‌ڵكوو به مۆبایله‌كه‌ی ئه‌و قسه‌مان ده‌كرد. پاش ساڵێك له قسه‌كردن له‌گه‌ڵ قاچاخچی كه ناونیشانی كه‌سوكاری خۆمان پێ دان، كه به‌رده‌وام حه‌بی خه‌ومان ده‌دایه ئه‌و ئه‌میره سعوودیه، توانیمان به‌ره‌و كوردستانی رۆژاوا رزگار بكرێین، پاشان به‌ره‌و هه‌رێمی كوردستان گه‌ڕاینه‌وه.
من به سایه‌م گوت، ئه‌گه‌ر پێت بڵێن، هه‌موو ئه‌و ئه‌شكه‌نجه‌یه‌ی ئه‌و ماوه‌یه دیتت، بۆمان له یه‌ك رسته‌دا چڕ بكه‌وه، ئه‌و به هه‌ناسه‌یه‌كی قووڵه‌وه، كه بۆكڕووزی لێ ده‌هات، گوتی: من چ شتێك له‌باره‌ی ماوه‌یه‌كه‌وه بڵێم، كه له‌گه‌ڵ دڵڕه‌قترین و دڕنده‌ترین و نه‌گریسترین خه‌ڵكانێدا به‌سه‌رم برد، ئه‌وانه‌ی باوك و برا و مام و خاڵ و هه‌موو پیاوانی گونده‌كه‌ی ئێمه‌یان له‌به‌رچاومان گولله‌باران كرد؟
ژێده‌ر:باسنيۆز
