بیرهاتنا بیست وسێ سالیا دامەزراندنا بنگەهێ لالش یێ رەوشەنبیری وکۆمەلایەتی ،و ساڵادووێ لسەر جڤاکێ ئیزدی را دەرباز دبیت ب ترسناکترین قەیران ل سەردەمێ نۆکەدا، بئەگەرا داگیرکرنا قەزا شنگالێ ژلایێ تیرۆرستێن داعشێن تاوانبار زێدەباری دەشتا نەینەوا وباژێرۆکێن باشیک و بەحزانێ.ژئەنجامێ وێ داگیرکرنا هۆڤانە ب هەزاران خەلکێ مەیێ شنگالێ یێن بێ گونەهاتنە کوشتن و گرتن وهنداکرن،وهژمارەکا مەزن ژگۆرێن ب کوم یێن کو هندەک ژوان هاتینە دیارکرن و هێشتا گەلەکێن دی ماینە ب مخابنیڤە ،زێدەباری تالانکرنا کەلوپەلا ل شنگال و باشیک وبەحزانێ و ژناڤبرنا ژێرخاناوان زگەل خراپکرنا ب سەدان خانیێت خەلکێ مە و مەزارگەهێن ئاینی و خراپکرنا گۆرستانا ژی کو ژ درنداتی و تاوانێت داعشێن دژمنێت ژیان و رۆناهی و مرۆڤاتیێ قورتال نەبوون ،بنگەهێ لالش ،دچارچووڤێ پێڤاژووا خۆ یا 23ساڵی ،ژبۆ ب دەستڤەئینانا گەلەک ئارمانجێت رەوشەنبیری وئاینی وژبلی وان،ژبۆ خزمەتا جڤاکێ ئیزدی ب شێوەکی تایبەت ،وجڤاکێ کوردستانی ب شێوەکی گشتی،د چارچووڤێ ساخکرنا بیرەوەریێت ئاینی و نەتەوەی ،و بەشداریەکا گاریگەر کریە ل گەهانزنا راستیا ئاینێ ئیزدیان وکەلتوور و فەلسەفا وی بۆ خەلکێ دی ل نافخۆ و ژدەرڤەی وەلاتی،وهەر وەسا ناسناما نەتەوایەتیا کوردیا ئیزدیا پاراستیە ژ تێکڤەدانێت خودان مەرەمێت سیاسیێن بەرنیاس .
هەروەسا پێدڤیە ئاماژێ بدەینە وئ چەندێ کو ل دەمێ دامەزراندنا بنگەهێ لالش ل 12ـ5 ـ1993 کو دەڤەرێت ئیزدیان دابەشکری بوون لسەر هەڤ، کو 10% ئازادکری بوو و 90% لژێر دەستێ رژێما عیراقێ یا پێشوو دا بوو،وڤێ چەندێ گەلەک بەربەست و ئاستەنگ ئیخستنە دەستپێکا پێڤاژووا بنگەهی ،بەلێ ماندیبوونا هەمی دەستەکێن هەلبژارتی ل هەمی کۆنگرانێت ئێک لپێ ئێک و پشتەڤانیا بەردەوام ژبال سەرۆکێ هەرێمێ ڕیزدار مسعوود بارزانی و پالپشتیا راستەوخۆ یا سەرۆکێ حکومەتا هەرێمێ بەرێز نێچیرڤان بارزانی بنگەهی کاری هەمی ئاستەنگێن وی سەردەمی دەرباز کەت.
هەر حال ئەم نکارین ان چالاکێت بنگەهێ و تایی ونڤیسینگەهێت خۆ ئەنجامداین دچارچووڤێ ساڵێت بۆری .هەر وەسا ب سەدان ئێڤاری و سمینار و کۆنگرە و وورک شووپاهاتینە دەینان و زێدەباری ڤیستەڤالا و هتد،وهەر ژ دامەزراندنا خۆ بنگەه بوویە قووبلا هەزاران ژ ڤەکۆلەر و میدیاکار و خوونکارێت ماستەر و دکتۆرایێ ویێن دی ل وەلاتێن جوداێن جیهانێ.
و تا نۆکە ئەرشیفێ بنگەهێ مە یێ دەولەمەندو زەنگین ژ خواندن و پەڕتوک و ڤەکۆلین ۆ وینەیین مێژووی یێن بەها دگەل ب دەهان هەزارێن دیکۆمێنتێن ڤیدیۆی یێن بیڕەوەریێن ئاینی و جڤاکی ،دبێژین ئەڤ ئەرشیفە گەنجینە بوو و هەتا نهۆ ژی بۆ وان کەسێن داخوازیا هاریکاریێ کری دبیاڤێ ئێزدیاتیێ و کوردایەتیێ دا.
هەروەسا بنگەهێ مە نەچاربوویە دهندەک دەما ژ ڕۆلێ خوە دەربازبن ،ژبۆ خزمەتکرنا خەلکێ مە دهەمی بیاڤاندا ، وەک ڤەگوهاستنا نێزیکی ٨۰۰۰ قوتابیێن کوڕ وکچ یێن ئێزدی ژ کولیژ و پەیمانگەهێن جودا جودا بۆ هەرێما کوردستانێ ، پشتی تووشی گەفان بووین ژلایێ گرۆپێن تیرۆرستڤە ئەڤ ژی ئێک ژوان ڕۆلایە یێ بنگەهێ مە پێ ڕابووی ، زێدەباری دەست نیشانکرنا ڕووبەرەکێ مەزن ژبنگەهێ مە بۆ حەواندنا ب دەهان خێزانێن ئێزدیێن ئاوارە ، و ڕۆلێ بنگەهێ مە بۆ خزمەتکرنا ئاوارەیان ل کەمپا و هەیکەلاندا ل چارچۆڤێ چوونا ئەندامێن مە دناڤ لیژنەیێن خۆبەخشێن خزمەتا ئاوارەیاندا و دابەشکرنا هاریکاریان ب سەر واندا، زێدەباری ڕۆلێ وی ژبۆ خزمەتا قورتالبوویا ژ دەستێ داعشا ، دگەل ڕابوونا بنگەهێ مە ب دەرکرنا گەلەک بەیانناما و وەرگرتنا هەلویستێن ڤەبڕ ژ هندەک پرسا ـ ب تایبەتی ژلایەنێ سیاسی ـئەوێن خزمەتکرنا جڤاکێ ئێزدی دکەت بێ جوداهی ژ هەر تشتەکی دیتر هەر حال ئەم نکارن هەر تشتێ مە ئەنجامدای دبەلاڤۆکەکێ دا بیننە خوار.
پێدڤییە ئەم ئاماژێ بدەنێ کو چار بنگەهـ ژ تایێن مە ئەو ژی سنوونێ ،شنگال و باشیک وبەحزانێ زێدەباری چاردە نڤیسینگەهێن سەرب وانڤە ، هەمی کەل وپەلێن وان ب تمامی هاتنە تالانکرن، هەرهۆسا پتریا وان ل هیڤیا ڕۆژا ئازادکرنێ یە یا کۆ یە نێزیک ، کو کادرێن ئەڤان بنگەها ئاوارەنە وەک ٤۰۰ هزار ئاوارەیێن ئێزدی زۆربەیا وانە ڕەها دناڤ کەمپا و باژار و باژاڕۆکێن هەرێما کوردستانێ دانە و ل ڤێدەرێ هەڤخەیا خوە ڕادگەهینن دگەل هەمی خەلکێ خوی ئاوارە و ب تایبەتی کادر و ئەندامێن بنگەهێ مە ژ خەلکێ سنوون و شنگال و باشیک و بەحزانێ کو ل کیدەرێ بن ، دگەل ئاماژەدانێ ب هاریکاریا گەل و سەرکردایەتیا هەرێما کوردستانێ بۆ پێشوازیا خەلکێ مە و پێشکێشکرنا هەمی پشتەڤانیێ بۆ وان دڤێ نەخۆشیێ دا.
و ئەم دووپات دکەن ل سەر وێ چەندێ بنگەهێ مە دێ بەردەوام بت ل سەر کارێ خوە سەرەڕای ڕەوش و کووریا قەیرانا نوو ، وو بەردەوامیا مە ل سەر کارێ مە ئەوە دوژمنەکێ مەیێ ژ جۆرەکێ دی یێ ئێزدیاتیێ سنووردار دکەت ئەوێن هەولداین جڤاکێ ئێزدی ژناڤ ببەن و فالنج بکەن ژبۆ نەهێلانا وی بەلێ ڤیانا مەیا داهاتی ئێزدی گەلەک ب هێزترن ژ وێ چەندێ ئەم نەڤیێن ئەوێن تووشی ۷۲ فەرمانا بووین و هەمیا سەرنەگرت ژبۆ نەهێلانا مە ، سەرەڕای وان کوڵ و برین و کارەسات و نەخۆشیا ئەوێن ل بیردانکا بیرەوەریێن باب وباپیرێن مە دەنگ ڤەدن.
بنگەهێ لالش هەر دێ مینت کانیەکا زەلال و دهوڕتە دناڤ ڕووبارێ ڕەوشەنبیریا کوردی دا ، خەتیرا وێ دێ بەردەوام بت دگەش بوونێ دا ژبۆ ڕوناهیکرنا ڕێکێ ژ بۆ وان کەسێن ڕێک ل بەر ووندابووین . سلاڤ بۆ گیانێ شەهیدێن ئێزدیا ئەوێن گیانێ خوە داین ل کارەساتا شنگالێ و سلاڤ بۆ گیانێ شەهیدێن پێشمەرگە ئەوێن بهاترین تشت ل دەف خۆ کرینە قوربان بۆ بەرگریا ئەردێ وەلاتی ، و ساخبوونا بلەز بۆ برینداێن وان .
ئازادی بۆ گرتیێن مە یێن بێ گوننەهـ ئەوێن هەر دێ مینن خۆشتڤی و ب قەدرو قیمەت ددلێ مە و دەروونێ مەدا هەر دەمەکی وان کاری بزڤڕنە ناڤ کەس وکارێن خۆ ، سلاڤ بۆ هەمی وان کەسێن دەست هەین دەرکەفتنا پێڤاژۆیا بنگەهێ مە هەڕ ژ دامەزراندنێ تا نۆکە .
دەستەیا بلندا بنگەهێ لالش یێ ڕەوشەنبیری و کۆمەلایەتی /دهۆک۱۱گولانا ۲۰۱٦
