ئلیاس نعمۆ خەتاری: بێلندە و بێدرا بەفرێ یە ھندە

 بێلندە و بێدرا بەفرێ یە ھندە

ئلیاس نعمۆ خەتاری

عیدا بێلندێ ئێک ژ جەژنێت ئێزدیانە، ل دەستپێکا چلێ زڤستانێ دئێت دگەل سەرما و سر و سەقەم و بەفر و بارانێ، وەکو دئێتە خۆیاکرن کو ئەڤ عیدە گەلەک یە كەڤنارە دئێتە خۆیاکرن و برێڤە دچت دناڤ گەلەک ئاین و مەزھەبێن دیدا و ب گەلەک ناڤێن دن دئێتە گێران، ئێک ژ داب و نەریتێن ئێزدیان ژ کەڤندا لسەر دەمێن باب وکالا و ھەتا ئیرۆ رۆژ برێڤە دچن، دناڤا ئاینێ ئێزدیاندا ھەر عیدەکێ رێ و رسمێن خۆ ئێت تایبەت ھەنە و رامانا خۆ یا ھەی و پتریا ڤان چەژن و عید و عەرەفاتا ب سروشتی ڤە دئێنە گرێدان و ب ژیانا بەرێ ڤە یا سەخت و دژوارڤە ب مەرەما پەیداکرنا قوتێ مالێ ڤە و فەحواندنا زەڤی و دەشت و تەرش و تەوالێ خۆ.

ژ رێ و رسمێن عیدا بێلندێ:

بەری عیدێ ب چەند ڕۆژا کاروانێن زەیت و رونی و دۆشاڤێ قەستا گوندێن ئێزدیان دکر و کۆلان کۆلان دگەریان بۆ فروتنێ، دۆشاڤ دکرنە دناڤ كەڤلێ گیانەوەران دا دگۆتنێ (ھێذ) و خەلکێ دکرین ب گەنم و جەھ و نیسك و نوك و کێم ب باران دھاتە فڕۆتن، ئەڤ عیدا سێ ڕۆژا ڤەتکێشێت (چارشەمبوو و پێنج شەمبوو و ئینیێ)، لڕۆژا چارشەمبووێ کابانیا مالێ سەوکا دبێژیت کو نانەکی تایبەتە ب عێد و عەرەفاتێن ئێزدیانڤە و دگەلدا تایپەت ل عیدا بێلندێ ( خولێڕە) دئیتە چێکرن، سەوکەکە تایبەتە پچەکێ مەزنتڕە ژ سەوکێن دی و ئێک مێویژێ دکنە دناڤدا و ھلدگرن بۆ ھێڤاڕیا عیدێ، پشێ ژنان باتنێ خلاس دبن ژن دچنە سەر تربا (گۆرستانا) جلانکا خۆ تژیدکەن سەوک و شلک و دۆشاب (دۆشاڤ) ب خێرا مریێن خۆ دبنە سەر تربا و ل وێدەر دخون و لئێک و دوو بەلاڤدگەن و ددەنە کەسن بەلنگاز.

ل ڕۆژا پێنج شەمبووێ دوبارە دچنە سەر تربا ل دانێ سبێ و لدمێ ھێڤاری دگەل ڤەگەریانا جۆتێاران ژ جۆتی ئاگر ل بێشیا وان ھلدکرن ب سۆتنا قرشکی و رەشرەشکێ، جۆتیاران دگەل گایێن جۆتی دڤیا خۆ لسەر وی ئاگر را ھاڤێتبان، ب شەڤێ و ب حازربوونا تەڤایا ئەندامێن مالێ دێ خەلێرە ھاتبا شکاندن، بدەستێ مەزنێ مالێ لسەر پشتا کچکۆکێ مالێ و داپەشدکڕ ب ژماڕا کەسێن مالێ و ھەر ئێگی پارچەک ددایێ کو ھەتا ئیرۆ رۆژ ئەڤ ڕێ و رسمنە دناڤا مالا ئێزدیدا برێڤە دچن و دبەردەوامن، باشی ھەر کەسەک دێ بارچە نانێ خۆ ڤەکەت و مێویژ دبتە بەھرا ئێکی.

ل رۆژا ئینیێ عیدە و تێشتا سبێ (کشامە) خوارنەک گەرم ل وەرزێ سار دئێتە خوارن، باشی ھەموو خەڵک دچنە زیارەتا باب چاک و خاسا و دچنە مالێن ئێگ و دوو عیدانێ. ھێژای گۆتنێ گو ب ئینیەکێ بەری ھنگی، بیلندا بێرافاتە و رێ و رسمێن ڤێ عیدێ ب بیرێن بیڕافاتڤە دئێنەگێران.