ئێزدی و سمبۆلا ئاشتیێ‌/سابر بەركات

سابر بەركات/ئەلمانیا
بێ‌ پێشگۆتن دخوازم هوندری ناڤەرۆكا بابەتی بم دا ب ئارمانج ئەڤ بابەت گەلەك درێژ نەببت ، ل سالا 1915 دەمیچ ئمپراتۆریا ئۆسمانی تراژیدییا تەڤكوژییا ب سەرێ‌ گەلێ‌ ئەرمەن ئینای،ب مەرما ژ كۆك و نژیار ب ئێخن ، زەلام كوشتن ، ژن رەڤاندن ، مال وخانی وێران و تاڵانكرن ، ڤێجا د هەمان دەمدا هەر ئێكی مایی دەربەدر بوو و قەدەرێ‌ بەرێ‌ وان ژبۆ چیایێ‌ شنگالێ‌ و وارگەهێ‌ ئێزیدیان كر ب تنێ‌ ژبۆ پارستنا ژیانا خۆ ، ل وان وەختاندا "حەمویێ‌ شەرۆ " پاشایێ‌ چیایێ‌ شنگالێ‌ بوو ژلایێ‌ ئینگلێزان ڤە هاتبوو دەست نیشانكرن ، پاشا ب ئەركێ‌ باڤ وكالێن خۆ و ل گۆری ل میتۆلۆجیا ئێزدیان رێز ل مێهڤان و خۆگرتیێن خۆ رادبوو و هەموو حەواندن ب دلەكی بەرفرەه ل سەر وێ‌ ژیانا بەلنگاز و رەزیل ودەردەسەری و ب وێ‌  رێژا  كو مروڤ ل وان وەختاندا  ل پاریێ‌ نانێ‌ دەڤێ‌ خۆ ئاسێ‌ دمان ،  ژبەرڤێ‌ چەندێ‌ ژی ئەگەرا ڤی هەلویستی دژی گۆربەگورێن عوسمانی، ئێزدی بوونە شانۆیا گەلەك فەرمان وجینۆسایدان ل پشتی هنگی،لێ‌ ل سەر دۆز و سوزا ئۆڵ و ئاخ و بیروباوەریێن خۆ ڤە نەقەتیان. 


ل سالێن 1974ـ1975 ل سەر چەرخێ‌ جەنەراڵ مەلا مستەفایێ‌ بارزانی وداستانا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ل بنێ‌ قونتیارێن چیایێ‌ گارە و مەتین و هەموو چیایێن كوردستانی دژی رژێما بەعسا دكتاتۆر ب مەرەما چەسپاندنا مافی گەلێ‌ كورد ، هنگی ژی ئێزدی قەت ژوێ‌ داستانێ‌ د بەرژەوەندیا مللەتێ‌ كورد بێ‌ بەهر نەبوون ب هەزاران پشتەڤانیا لۆجستیكی بۆ پێشمەرگەهی پێشكێشكرن ل سەرتاسەری هەموو مەترسی و تەنگاڤیا ژ بلی ژمارەكە گەلەك مەزن ژ خۆرت و زەلامێن ئێزدیان كەفتنە دناڤا رێزێن وان ب ئاوایەكێ‌ زێندی و مل ب ملێ‌ وان خەباتكەرا كەفتنە د شەری دا. 
دیسا ل دەمێ‌ رۆخاندنا رژێما ژناڤچۆی یا بەعس  ل عێراقێ‌ د سالا 2003 یێ‌ دا، رەوشا عێراقێ‌ پتر دكەفتا دناڤ هەڕی و نەخۆشیا دا و ئاڵۆز بوو ، شەڕێ‌ توندرەویا مللەتان پەیدابوو ، ل وی دەمی ژی گەلەك ژ خەلكێ‌ ژ مەزهەبێ‌ (سوونە ) رەڤیان ژبۆ دەردۆرێن دەڤەرێن ئێزدیان ، ب هەمان ئاوا ئێزدیان هاریكاریا مادی ومەعنەوی ژبۆ وان تەرخانكرن.


هەروەسان ئەڤ بوویەرا ب تنێ‌ بەری دوو ساڵانە دەمی هەلوەشاندنا باژێرێ‌ موسلێ‌ ب دەستێن چەپەلێن داعشا تیرۆر ول پێرا كۆنترۆلكرنا باژارێ‌ تلعەفەر یێ‌ شیعا مەزهەبا و شكەستنا سوپایێ‌ عێراقێ‌ ل چەپەرێن شەڕی بێ‌ بەرخودانیەك پێ‌ بێتە دان ،  شیعەیێن دەڤەرێ‌ هەموویان ئێكسەر خۆ ل ئاڤ وئاخا ئێزدیان ل باژارێ‌ شنگالا وێران گرتن ،دیسا ئێزدیان دەرگەهێ‌ دلێ‌ خۆ بەرێ‌ دەرگەهی مالا خۆ بۆ وان ب فرەهی ڤەكرن و دناڤا مالێن خۆ دا ئاڤ وخوارن كرن بێ‌ ئێك بێژت ل سەر چ مەزهەب و ئاینن ب تنێ‌ ژ دەرگەهێ‌ مرۆڤاتیێ‌ و حەژ  پێكڤەژیانێ‌ كرینە ،چنكو ئێزدیان ل سەرانسەری دونیایێ‌ بناڤ ودەنگ بووینە د وارێ‌ ئاشتی خوازیێ‌ دا ل سەرەرایێ‌ هەموو پێلێن ئەشكەنجەدانێ‌ و هاتیە پێشا وان. 


و ل دەمێ‌ تراژێدیا مەزن یا هاتیە سەرێ‌ ئاینێ‌ ئێزدی ل شنگاڵا خۆ راگر ژلایێ‌ داعشێن بێ‌ رەوشت ب هەزاران ئێزدی ب خوونەكا سار كوشتن ل پێش چاڤێن دونیایێ‌ هەموویێ‌ و رەڤاندنا ب كێماسی 5000  ژنێن سڤیل و هەژار و كڕین و فرۆتن و ئەشكەنجەدانا ب لەشی وان  هەتا رویێ‌ مرۆڤایەتیێ‌ ل بەر سار سەقەم دبت ، و كۆچبەركرنا نیڤ ملیۆن كەسان نهۆ ل بن دلۆڤانیا خیڤەتگەهێن هەرێما كوردستانێ‌ نە. 
ژ ناڤ ڤێ‌ بۆیەرا بی سنۆر كچەكا ئێزدی ژ گۆندێ‌ كۆچۆیا وێران  ژناڤ لەپازێن وان تیرۆرا رزگاربوو و دەرفەت بۆ وێ‌ پەیدابوو ب گەهشتە تەڤایا گەلێن دونیایێ‌ ولسەر هەموو شانۆیێن فەرمی وراگەهاندنێ‌ بەری هەموو تشتی داخوازیا رۆخاندنا رێكخراوێن تیرۆری دا ئەو ژی "نادیا موراد" بوو ، داكو جیهان ب ئاشتی بژیت ، دا زارۆك مافێ‌ زارۆكینیا خۆ بخۆت ، داكو ژن ئێدی نەبتە قوربانیا گەفێن تیرۆر و دابۆنەریتێت ژەنگ گرتی ، و ژبۆ جیهانێ‌ خۆ دووپات كر بوویە بەربژێرا ئاشتیێ‌ هەتا ب سەدێن رێكخراو وب دەهان وەڵاتێن جیهانێ‌ كرینە بەربژێرا خۆ ژبۆ دەست ڤە ئینانا خەلاتێ‌ نۆبڵێ‌ ، ول دوماهیێ‌ هەڤپەیڤینا خۆ هەردەم دئینا زمان چەندا زۆرداری ل مە بێتە كرن ئەم دێ‌ مینن نموونا ئاشتی وتێهنی و خوەستەكێن پێكڤەژیانێ‌ و هەردەم دبێژت كا چاوا بەرێ‌ مە دەرگەهێن خۆ بۆ هەموو مللەتان ڤەكرینە نهۆ ژی ب هەمان رەنگ دەرگەهێن خیڤەتگەهێن خۆ بۆ وان  ڤەكەین.


ئەرێ‌ ل گۆری ڤێ‌ دیرۆكا پاك ئەڤ مللەت نە هەژی ئاشتیێ‌ یە ؟ ئەرێ‌ ئەڤ مللەت ب گشتی نە ژ هەژی خەلاتێ‌ نوبل هەر ساڵ وەربگرت؟ و هەردەم ب درێژیا دیرۆكێ‌ ئەڤ مللەت بەرەڤانێ‌ دلێریێ‌ وبەرخودانیێ‌ ژ مرۆڤاتیێ‌ بوونە وهەر كەسێ‌ ل سەر نڤیسینا من هندی سەرێ‌ دەرزیەكێ‌ ب گۆمان بكەفت بتنێ‌ بلا ڤەگرێتە بەرهەمێن دیرۆكناسێن جیهانی ( ابن بەتوتە ) ل پەرتۆكا ( رحلات ابن بتوتە ) ونڤیسینێن نڤیسەرێ‌ ناڤدار( ابن جوبەیر) ل پەرتووكا ( رحلات ابن جوبەیر ) وگەلەك جڤاكناس و نڤیسكار و رۆژنامەڤانێن دیتر دێ‌ وان هەموو هەلویستێن وێرەكی و ئازایەتی یانە  ب هێز  پەسەند كەت.

المشاركات الشائعة