سیستەمێ چینایەتیێ د میتولۆژیا ئێزدیاتيێ دا
مه‌هدی حه‌سه‌ن
چین: د چارچۆڤئ دینیدا ، تەخەكە ژ كۆمەڵەك مرۆڤان پێك دئێت ، ئەركێ وان یێ سەرەكی ، پەیڕەوكرن و ب رێڤەبرنا رێ و رەسمێن دینی یە، چینێن دینی د ئێزدیاتیێدا،نە مینا چینێن دیانەتێن دییە ، چونكی ب تەرزەكی پاشماكییە ، ئانكو ژ دای و بابان بۆ كچ و كوڕان دمینت ، ھەر وەسا وەك سیستەم و تەریقەت ژنخوازی دناڤبەرا وان چینان دا گونەھە. بەری ھاتنا شیخادی بۆ ناڤ ئێزدیان، ئێزدی ژ پیر و مریدان د پێكھاتیبون ، دەمێ شیخادی ھاتیە لالش دیت بیر و باوەرێن باپیران یێن بەرو لاواز یێڤە دچن ،لەوما سیستەمەكی نوویێ چیناتیێ دانا و ئێزدی كرنە سێ(٣) چین شێخ و پیر و مرید ، ڤێجا ھەولا ڤەژاندنێ دا ، كو د ئەنجامدا ھندەك رێ و رەسم ھاتنە ژناڤبرن و ھندەكێن دی ھاتنە دانان ، تاكو دگەل رەوشا وی دەمی بگونجێن ، بۆ وێ مەرەمێ چینا شێخا برەخ چینا پیرانڤە ھاتە دانان كو ژ بنەمالا پیرا دروستكرن )شێخ و پیر گولێت دارەكێنە.
پشتی ڤاڤارتنێ ،ژن خوازی دناڤبەرا واندا ھاتە حەرامكرن و ھەر چینەكێ ئەرك وماشێن وێ پێ ھاتنە سپاردن.
١- شێخ : رێبەرێ تەریقەتێ نە د بنەتاڕدا، شێخ ل جەم ئێزدیان دبنە سێ بنەمالێن سەرەكی ئەوژی : أ- ئادانی : سەر دكێشتە بنەمالا شیخادی و ڤان چقا ب خۆڤە دگرت . - مالباتا شێخ حەسەن - مالباتا شێخ شەرەفدین - مالباتا شێخ زێندین - مالباتا شێخ براھیمێ خەتمی - مالباتا شێخ موسی سۆر - مالباتا شێخێ ئێتیما ب- شەمسانی: سەر دكێشنە بنەمالا ئێزدین میرێ شەمسانی ، كو بەری ھاتنا شیخادی ل ناڤ ئیزدیان خودان دەسھەلات بوون ، ئەڤ بەرەیە مالباتا ب خوڤە دگرت. - مالباتا شێخ شمس - مالباتا شێخ فەخر - مالباتا شێخ سجادین - مالباتا شێخ ناسردین ج- قاتانی: سەر دكێشنە بنەمالا دەروێش ئادەمێ قاتانی و ژ ڤان مالباتا پێكدئێت : - شێخو بەكر فەقیر - شێخ مەھمەدێ باتنی - شێخ سماییلێ عەنزەلی - شێخ عبد القادرێ رەحمانی ھەژیە بێژن ھەر شێخەكی شێخ و پیرێت خۆ ھەنە ژ بنەمالێن دی و دبنە مریدێن وان . ٢- پیر : ئانكو رێبەرێ دینی دناڤ ئێزدیاندا ب چینەكا كەڤن د ئێتە ناسین ،ئەڤ چینه چل (٤٠)بنەمالا ب خۆ ڤە دگرت وھەسن مەمان پیرێ وان چل پیرایە پیر ھەسن مەمانە كرە پیرێ ھەر چلانه بنەمالێن پیرا ئەڤەنە: ١-پیر ھەسن مەمان.
٢-پیر مەھمەد رەشان ٣- پیرێ جەروان ٤- پیر ھاجیال ٥-پیر مەمێ شفان ٦-پیر ئێسیبیا ٧-پیر ھەسنا لكا ٨- پیرافات ٩-پیر دەلی ١٠-پیر حەجی مەھمەد ١١- پیرێ چاك ١٢- پیر پیرێ ئالوبەكر ١٣-پیر ئومەر خالە ١٤-پیر مەھمەدێ رەبەن ١٥-پیر ھەمالی ١٦- پیر مەحمود ١٧-پیر خەتێ پسی ١٨-پیر درپێس ١٩- پیرێ پیر داود ٢٠-پیرێ بیر مەند ٢١- پیرێ قەرە چەر ٢٢- پیرێ قەلەندەر ٢٣-پیر مەروان ٢٤-پیر بازید ٢٥-پیر بوب ٢٦- پیرێ خۆشاڤا ٢٧-پیرێ لبنا ٢٨-پیرێ بەیبون ٢٩-پیرێ ئاخا ٣٠- پیر ئێزید ٣١- پیر حەجی علی ٣٢-پیر بۆز ( ل گوندێ بیبوزیێ) ٣٣-پیر موس ( لگوندێ بامەرنێ ٣٤-پیر بال ل گوندێ سێدەرا ٣٥- پیر ھەمەدی بابێ ل گوندێ نسرا ٣٦-پیر پیر حەسەن ل گوندێ كانی مازێ ٣٧-پیر رەشێ حەیران ل گوندێ ئەتروش ٣٨- پیرێ شالیارل دەڤەرا ھەورامان ٣٩- پیر مەیسور ل سلیمانیێ ٤٠- پیر مەنسوور ل سلیمانیێ ھەژی گوتنێ یە كو پیرێ ھەسن مەمان پیرێ چل پیرایە و میرێ دەڤەرا ھەریرێ بوو . ژنخوازی دناڤ بەرا پیرێن ھەسن مەمان و پبرێن دی گونەھە.
٣-مرید : خەلكێ گشتینە ژ ێێزدیان ، ژنخوازی دناڤبەرا ھەموو مریدان دا رەوایە . پێتڤیە بێژین كو ھەر ئێزدیەكی شێخ و پیرێن خۆ ھەنە ، ھەر وەسان ھەر ئێزدی یەكی خوشكا ئاخرەتێ یان برایێ ئاخرەتێ ھەیە و ئەو خوشك و برا یان د شێخ یان د پیرن.
ژ ئەركێن شێخ و پبرا : شێخ و پیرا ئەركێن تایبەت ھەنە و دڤێت پێگیریێ پێ بكەن ، ژ وان ئەركا : ١- دڤێت شارەزایەكا باش د ئێزدیاتیێ دا ھەبیت. دبێژمە وە شێخان و پیر ھوون دزانابن د دلگێر دا ل ئاخرەتێ بێژنە وە ھەی پیر ٢- دڤێت د ڕێبەر و رێناس بن و ئاریشێن مللەتێ خۆ چارەبكەن. پیرۆ ھەكە توو نەیی رێبەری ھەكە دلێ تەریقەتا تە ژ تە غەیری حەرامە ماشێ تو د خوری ٣- دڤێت ب بەلاڤكرنا بیر وباوەرێن ئێزدیاتیێ رابن . ٤- یە فەرە شێخ و پیر د ئامادەبن ژ بۆ ب جیھ ئینانا رێ و رەسم و حەد و سەدێن دینی دناڤ ئێزدیاندە. ٥- خودان باشترین رەوشت و تیتالێن جڤاكی بن .
ژێدەر پەرتۆكا پەروەردا ئێزدیاتیێ پۆلا نەھی بنەڕەت
تعليقات